Από το πρωί της Τρίτης, 11 Δεκεμβρίου έχω ενημερωθεί για το προσχέδιο ενός νέου νομοσχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης το οποίο αφορά τη ζυθοποιία μας. Μας, γιατί αφορά τον κλάδο της χώρας μας που τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται συνεχώς και ραγδαίως, ακολουθώντας τα βήματα άλλων χωρών οι οποίες αναγνωρίζουν σε αρκετές ελληνικές ετικέτες εξαιρετικές παραγωγές αντίστοιχες με παραδοσιακών παραγωγών ζύθου.
Η ανάπτυξη αυτή κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα, όχι εξαιτίας των capital controls, αυτό ξεπεράστηκε με μεγάλο κόπο. Όχι εξαιτίας του φόρου που αφορά την μπύρα και αυξάνει και την τελική της τιμή. Όχι γιατί δεν υπάρχουν ικανοί επιχειρηματίες, φιλόδοξοι ζυθοποιοί και οραματιστές νομάδες. Η ανάπτυξη δεν κινδυνεύει να χαθεί από τον κλάδο, αλλά από εκείνους που εδώ και πολλούς μήνες την βλέπουν να έρχεται, το δηλώνουν και φυσικά επιμένουν να την καλωσορίζουν, κλωτσώντας την. Ας μου επιτραπεί το ύφος στο παρόν άρθρο να είναι διαφορετικό από το συνηθισμένο. Δεν ανήκω στους επιχειρηματίες που παράγουν ζύθο. Ανήκω όμως στον κλάδο αυτό βοηθώντας με όποιο μέσο μπορώ στη διάδοση, ανάπτυξη και βελτίωση της ζυθοποιίας στην χώρας μας, επιχειρώντας και εγώ στη μίζερη εποχή και δύσκολη χώρα που λέγεται Ελλάδα, προάγοντας τις ελληνικές ζυθοποιίες στο εξωτερικό μέσω των συλλόγων που είμαι μέλος, των άρθρων και παρουσιών μου. Επιτρέψτε μου και εμένα να γίνω μέρος της ελληνικής ζυθοποιίας που αγανακτά για το νέο νομοσχέδιο που προτείνει η κυβέρνηση στις ζυθοποιίες και στο οποίο οφείλουν να απαντήσουν μέχρι τη Τετάρτη, 19 Δεκεμβρίου 2018, δίνοντας τους περιθώριο συζήτησης και οποιονδήποτε διατυπώσεων σε αυτό, μόλις μια εβδομάδα. Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο λαμβάνω ενημέρωση ότι δόθηκε παράταση διαβούλευσης μέχρι την 27η Δεκεμβρίου. Μιλάμε για large καταστάσεις, όταν έχω πληροφορίες ότι το προσχέδιο αυτό έχει ετοιμαστεί από τον Οκτώβριο και απεστάλη τώρα στους συλλόγους της ζυθοποιίας -την Ελληνική Ένωση Ζυθοποιών και τον Σύλλογο Μικρών Ανεξάρτητων Ζυθοποιών Ελλάδας- και αναρωτιέμαι πως θα ενημερωθούν από κάποιον επίσημο φορέα, όπως το Γενικό Χημείο του Κράτους -είναι ο αποστολέας- τα ζυθοποιία που δεν είναι μέλη σε κανέναν από τους δυο. Large είναι όμως το κείμενο που διαβάζετε.
33 σελίδες και κάποιες ακόμα, με διάφορες ιδέες που μας γυρίζουν στον «μεσαίωνα» του ζύθου. Δεν έχω ζήσει όσα μου έχουν διηγηθεί άνθρωποι μεγαλύτεροι από εμένα, σχετικά με όσα γίνονταν πριν το 1980 και συγκεκριμένα πριν τη δεκαετία 1960 όταν και το μονοπώλιο της τότε ΦΙΞ καρτέρευσε. Προς Θεού, μην σπεύσετε να κατηγορήσετε την σημερινή ΦΙΞ (Ολυμπιακή Ζυθοποιία) για ο,τι συμβεί. Μαζί με την Αθηναϊκή Ζυθοποιία θίγονται και τα δικά τους συμφέροντα σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται σε αυτό το επείγον σχέδιο διατάξεων. Είναι όμως περίεργο η τροποποίηση του ν.δ. 29/12/1923 (Α’ 384) να έρχεται στο προσκήνιο έτσι πρόχειρα και με τη μορφή επείγοντος. Σε ερώτηση μου σε κύκλους των ελληνικών ζυθοποιείων, η αποστολή αυτής της επιστολής δεν ήταν αναμενόμενη, τη στιγμή μάλιστα που συζητούνταν με το αρμόδιο υπουργείο και τους εμπλεκόμενους φορείς, θέματα σημαντικότερα για την ανάπτυξη του κλάδου και τη διεύρυνση των δυνατότητων παραγωγής αυτών. Διαβάζοντας δε το προσχέδιο, διαπιστώνει κανείς ότι μόνο αναβάθμιση δεν είναι.
Προσωπικά ανέμενα από την ανανέωση του νόμου, μια εκσυγχρονιστική πρόταση που να στηρίζει την καινοτομία και να αφήνει πίσω της τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Θα επέτρεπε πλέον την παραγωγή ζύθων με φρούτα, θα άλλαζε τη διευκρίνιση για τις Weiss μπύρες (σταρένιες) οι οποίες πρέπει στην Ελλάδα να έχουν 50% σιτάρι, ενώ Weiss στην Γερμανία και σε όλο τον κόσμο είναι μπύρες που παράγονται το λιγότερο με 50% σιτάρι και φτάνουν μέχρι 80%. Πίστευα ότι το ανανεωμένο σχέδιο νόμου θα φορολογεί το τελικό προϊόν, τον ζύθο και όχι την πρώτη ύλη. Ήλπιζα ότι ο «νόμος περί αγνότητας του ζύθου», κληρονομιά από την εποχή των Βαυαρών στην Ελλάδα, θα έμπαινε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και δεν θα συντηρούνταν στη χώρα μας, τη στιγμή που στη Γερμανία έχει χαλαρώσει σε όλα τα ομόσπονδα κρατίδια πέρα της Βαυαρίας. Ήλπιζα, τώρα ελπίζω να μην εγκαταλείψουν οι ζυθοποιοί τις επιχειρήσεις τους στην Ελλάδα και παράγουν στο εξωτερικό, που είναι πιο φιλικό για τους επενδυτές από την ίδια τους την πατρίδα και πίνουμε τελικά ζύθο εισαγωγής με ελληνική καταγωγή.
Η ένσταση των ζυθοποιών αφορά ένα ευρύτερο φάσμα του σχεδίου νόμου. Αρχικά να τονίσω πως στην ηλεκτρονική εποχή που βρισκόμαστε και ενώ γίνονται συζητήσεις για διαδίκτυο και στο τελευταίο σπίτι, μείωση της ταλαιπωρίας των φορολογούμενων που επιθυμούν να επιχειρήσουν και διευκόλυνση των υπαρχόντων επιχειρηματιών όπως και την δυνατότητα να πραγματοποιούνται περισσότερες συναλλαγές με το δημόσιο ψηφιακά, η ελληνική κυβέρνηση του 2018, αυξάνει τη γραφειοκρατία για τα ζυθοποιεία. Με πρόσχημα την αποφυγή φοροδιαφυγής και τη δήλωση της αλκοόλης από τα ζυθοποιεία, προσθέτει μια σειρά μέτρων που στην τελική δυσχεραίνουν την παραγωγική λειτουργία καθώς και τον εποπτικό μηχανισμό, αφού οι περισσότερες υπηρεσίες που ασχολούνται με τα θέματα αυτά στην περιφέρεια μέχρι πρότινος δεν γνώριζαν το ελάχιστο για ζύμες, ζυθογλεύκος και λυκίσκους, πολλά από αυτά είναι δε υποστελεχωμένα. Τη δουλειά που έκανε ως τώρα το Τελωνείο και η Εφορία, γιατί να την κάνει το Γενικό Χημείο; Δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους οι άλλοι δυο φορείς; Έχει τόσα στελέχη το Γενικό Χημείο που μπορεί να τα διαθέσει σε νησιά και στερεά; Μήπως να αναμένουμε προσλήψεις στο δημόσιο;
Πριν μιλήσω για τις ποινές ας αναφερθώ σε κάτι που περιμένω να αλλάξει στο νόμο. Αναμένω, όπως ανέφερα πιο πάνω, ο νόμος να επιτρέπει στις ζυθοποιίες να καινοτομούν και να παράγουν ζύθους οι οποίοι να μπορούν μελλοντικά να κριθούν ως εθνικός τύπος μπύρας, να γίνουμε οι Έλληνες γνωστοί για μπύρα από σταφίδα, κουμκουάτ, μαστίχα και όχι γιατί αναπαράγουμε συνταγές με δικές μας πινελιές. Να χρησιμοποιούμε τοπικά και εθνικά προϊόντα και να γίνουμε γνωστοί στο εξωτερικό. Σε αυτό χρειάζεται το ελληνικό κράτος να είναι αρωγός. Να είναι συμπαίκτης, το 10 το καλό. Όχι ο «πουλημένος παράγοντας», εκείνος που σκέφτεται την τσέπη του και τη μεταγραφή και όχι το σύνολο. Αν λείπει κάτι στην Ελλάδα είναι η υποστήριξη από το κράτος. Αν καταφέρνει κάτι αυτό το προσχέδιο είναι να συσπειρώσει τη ζυθοποιία κατά του κοινού προβλήματος.
Γιατί λοιπόν το κράτος να επιβάλλει εξοντωτικά πρόστιμα σε μια επιχείρηση παραγωγής ζύθου ή ακόμα και φυλάκιση; Στην πρώτη περίπτωση αν ξεφύγει λίγο από το χρονοδιάγραμμα υποβολής στοιχείων, μειώνεται και η οικονομική του ρευστότητα, πολύ πιθανό να οδηγηθεί και σε διακοπή λειτουργίας. Ναι, ένα ζυθοποιείο λιγότερο, περισσότερα χρήματα μέσω ποινών στα ταμεία. Στη δεύτερη περίπτωση, όσο κακός επιχειρηματίας και αν είναι ο ιδιοκτήτης της ζυθοποιίας, η φυλακή θα τον βοηθήσει να βελτιωθεί; Αν δηλαδή δεν προλάβει να εντοπίσει την κακή λειτουργία μιας συσκευής μέτρησης και καταγραφής ώστε να την διορθώσει, αλλά την ίδια στιγμή το αντιληφθεί ο ελεγκτικός φορέας θα πρέπει να τιμωρηθεί με τρίμηνη φυλάκιση; Φαντάζομαι δεν θα εγκλειστεί τρεις μήνες και μετά θα αφεθεί ελεύθερος αλλά θα συσσωρευτούν οι ποινές. Όχι; Θα πηγαινοέρχεται; Τι θα κάνει; Πως θα ωφελήσει αυτό το δημόσιο; Αντίθετα θα αυξήσει τις δαπάνες αφού καλείται να συντηρήσει άλλον έναν τρόφιμο σε κάποιες φυλακές, με χρήματα από τους Έλληνες φορολογούμενους. Προφανώς και αναφερόμαστε σε κάποιον φοροφυγά-λαθρέμπορο. Δεν γίνεται όμως να είναι όλοι οι ζυθοποιοί φοροφυγάδες και λαθρέμποροι όταν η απόδοση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στην μπύρα είχε τα προσδοκώμενα, αντίθετα με τον οίνο που καταργείται ο φόρος γιατί δεν απέδωσε όσα προβλεπόταν και υπήρξε αύξηση της παράνομης διακίνησης. Δεν γίνεται η παλαίωση της μπύρας σε βαρέλια να αντιμετωπίζεται όπως η αντίστοιχη διαδικασία σε αποστάγματα. Δεν είναι το ίδιο μπύρα και τσίπουρο ή whisky.
Υπάρχει περίπτωση η «κακιά» -σύμφωνα με όσα λέγονται και γράφονται, πολλά από τα οποία έχουν βάση, άλλα είναι απλά για να γεμίζουμε σελίδες και likes/visitors- μεγάλη πολυεθνική να παράγει προϊόν και να το διανέμει δίχως νόμιμα παραστατικά; Η μικρή ανεξάρτητη ζυθοποιία να διακινήσει προϊόν από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη φοροδιαφεύγοντας; Υπάρχει περίπτωση κάποιος να αγοράσει απευθείας από τον CEO της πολυεθνικής όπως έναν μικρό ερασιτέχνη παραγωγό εθνικού αποστάγματος σε ασκό; Ρισκάρει ο μικρός παραγωγός μπύρας να εξάγει το προϊόν του σε χώρα της ΕΕ και εκτός δίχως παραστατικά, όταν η αλκοόλη θα δηλωθεί στα αρμόδια τελωνεία; Αλήθεια ελληνικό κράτος, που βλέπεις εχθρούς; Μήπως να αναζητήσεις σε άλλους κλάδους; Μήπως να αναζητήσεις φοροδιαφυγή σε άλλες δραστηριότητες και όχι στη ζυθοποιία; Μου θυμίζει λίγο από ανεμόμυλους η κατάσταση -αναφέρομαι στους εχθρούς του Δον Κιχώτη-.
Κάθε ζυθοποιείο να έχει ένα γραφείο για κάθε εκλεκτή στο εργοστάσιο του και κάθε φορέας μια καρέκλα για κάθε ζυθοποιείο. Με τις τόσες καταμετρήσεις, τους τόσους ελέγχους και τις αναρίθμητες υποβολές και πληρωμές, περισσότερες ώρες της ημέρας θα ασχολούνται με γραφειοκρατία παρά να παράγουν προϊόν για να πουλήσουν και να φορολογηθούν. Απ’ την άλλη οι εποπτικοί μηχανισμοί θα έχουν «διαρκείας» στην παραγωγή ζύθου, αμελώντας άλλες δουλειές. Πόσες βάρδιες θα αντέξει ο χημικός όταν οι ίδιοι οι ζυθοποιοί ζουν στα ζυθοποιεία τους σε περίοδο παραγωγικού οργασμού για να καλύψουν τη ζήτηση, με δυο και τρία εικοσιτετράωρα στο χώρο; Να τους αγοράσετε κρεβάτι και να τους έχετε και συνδρομητικό κανάλι, όλα τα comforts.
Πέρα από το αστείο ή την ειρωνεία αν θέλετε, αν το ζητούμενο είναι να φορολογηθεί η ζυθοποιία, ας φορολογείται για το τελικό προϊόν. Αν σε αυτό κάποια ζυθοποιία κάνει διάφορες αλχημείες για να αποφύγει τις χρεώσεις, ας τιμωρηθεί. Δεν είμαστε όλοι μήτε άγγελοι μήτε διάολοι. Ας ξεχωρίσουν οι νόμιμοι και τυπικοί από τους παράνομους. Η φύρα στα ζυθοποιεία οφείλει να υπολογίζεται όπως και στο εξωτερικό, σύμφωνα με το τελικό προϊόν. Υπάρχουν τρόποι (μοντέλα) στο εξωτερικό που λειτουργούν επιτυχημένα. Γιατί πρέπει να φέρουμε κάτι «νέο»; Όποιους μετρητές ή δήθεν δικλίδες ασφαλείας σκαρφίζεται ο «εγκέφαλος» αυτού του νομοσχεδίου, μόνο κακό κάνουν. Επιστρέφουν την μπύρα στο παρελθόν σε μια εποχή που μπορεί να ανήκει και εκείνος (σσ. «ο εγκέφαλος»). Μακάρι η παράταση και το πνεύμα των εορτών να του δώσει τη φώτιση να καταλάβει το λάθος του. Αν όχι ας βάλει το χέρι κάποια ανώτερη.
Ο ζυθοποιός παράγει σύμφωνα με την ανάγκη κάθε αγοράς που βρίσκεται. Άλλη ζήτηση έχει το προϊόν του στην Ελλάδα άλλη σε κάποια άλλη χώρα. Δεν μπορείτε να ζητάτε από ένα ζυθοποιείο, μια ενεργή και ζωντανή παραγωγική μονάδα που παράγει από έναν ως και δέκα κωδικούς ζύθου να κάνει εκτίμηση για την απόδοση της βύνης τους σύμφωνα με την μπύρα που θα παράγει και να καταθέσει άμεσα τους υπολογισμούς τους, προκαταβολικά σε τόσο σύντομο χρονικό περιθώριο. Αυτό δεν γίνεται σε καμία επιχείρηση αυτού του κλάδου. (εδώ καλά-καλά Budgeting και business plan δεν γίνεται να κάνει μια επιχείρηση στην Ελλάδα, όταν το φορολογικό σύστημα είναι ασταθές και η οικονομία έρμαιο κάθε υπουργού οικονομικών). Ο ζυθοποιός κάνει μια εκτίμηση στον προγραμματισμό του αλλά αυτός εξαρτάται από τη ζήτηση. Βασικός νόμος της οικονομίας και του πως λειτουργεί αυτή σύγχρονα. Αποφύγαμε την ανταλλαγή σε είδος, που παραλίγο να μας βάλει η παρούσα κυβέρνηση το 2015, ελπίζω να αποφύγουμε και την επιβολή παραγωγής σύμφωνα με τις οδηγίες του κράτους όπως γινόταν σε κάποιες άλλες χώρες. Κοντά είμαστε. Η φύρα δεν υπολογίζεται πριν την παραγωγή της μπύρας, της μπίρας ή του ζύθου, για να το καταλάβετε εκεί στο υπουργείο και την κυβέρνηση. Αντί λοιπόν να συζητήσετε σε αυτή τη βάση και να αφουγκραστείτε τι ζητά ο επιχειρηματικός κόσμος σε κάθε κλάδο, λαμβάνετε αποφάσεις σαν μην έχετε δουλέψει ποτέ στην ζυθοποιία. Α ναι, δεν έχετε δουλέψει ποτέ στη ζυθοποιία! -μήπως και πουθενά;-
Βυνοποιεία στην Ελλάδα έχουν η Αθηναϊκή Ζυθοποιία και η Ζυθοποιία Μακεδονίας Θράκης. Σύμφωνα με το νέο νόμο, για να συσταθεί ένα βυνοποιείο πρέπει ο ιδιοκτήτης να έχει και ζυθοποιείο. Άρα για να είμαι κτηνοτρόφος πρέπει να έχω και κρεοπωλείο; Όχι. Με αυτό τον τρόπο αν θέλουν επιχειρηματίες να εκμεταλλευτούν αυτή την ευκαιρία που τους παρουσιάζεται, ο νόμος δεν τους το επιτρέπει. Επιπλέον αν ένας συνασπισμός -μην παρεξηγηθώ για τη λέξη- από ζυθοποιούς αποφασίσει να ιδρύσει βυνοποιείο, δεν μπορεί εξαιτίας του νόμου. Θα πρέπει να είναι το ίδιο ΑΦΜ άρα θα πρέπει οι ζυθοποιοί να γίνουν και συνέταιροι στη ζυθοποιία που θα γίνει χρήση του ΑΦΜ της. Κοινώς βάζω τον μπακάλη και το μανάβη συνεταίρο στο εστιατόριο γιατί ο Chef θέλει δικό του μποστάνι και δικές του μαρμελάδες.
Είναι μεγάλη η στιγμή που επιτέλους μια συμφωνία επιτυγχάνεται. Ένας νομάδας θα φτιάξει μπύρα σε κάποια ζυθοποιία. Σωστά να υπογραφεί ιδιωτικό συμφωνητικό. Σωστά να αναφέρεται στην ετικέτα του ο τόπος παραγωγής και το όνομα του νομά. Σωστά να κάνει και σύσταση εταιρείας μια νομαδική ζυθοποιία. Γιατί όμως θα πρέπει ο νομάς να τηρεί ειδικό βιβλίο ενώ όλα δρομολογούνται από το ζυθοποιείο που γίνεται η παραγωγή; Για να τσεκαριστούν δυο φορές. Περίπου το ίδιο είναι όταν πρέπει να ογκομετρηθούν δεξαμενές που έχουν τις πιστοποιήσεις τους από τους κατασκευαστές τους και μέχρι σήμερα, παγκοσμίως δεν έχει δυσπιστήσει κανείς. Γιατί τόση καχυποψία απέναντι στη ζυθοποιία;
Διαβάζοντας κανείς προσεκτικά το προσχέδιο, διαπιστώνει την ανανέωση του νόμου από το 1923 σε σημερινά δεδομένα ως προς την αύξηση της γραφειοκρατίας, του εποπτικού και ελεγκτικού μηχανισμού, την έλλειψη εμπιστοσύνης και φυσικά την αλλαγή των ποσών των ποινών από Δραχμές σε Ευρώ και την αύξηση αυτών και των ημερών φυλάκισης. Πουθενά δεν έχει υπολογιστεί ότι οι συνταγές του 1923 δεν είναι ίδιες με τις σημερινές. Κανείς δεν έχει σκεφτεί το κόστος που απαιτείται για την συμμόρφωση στις νέες διατάξεις, ειδικά όσων ξεκίνησαν μόλις την επιχείρηση αλλά και εκείνων που επενδύουν χρόνια τώρα σε αυτή την μεταποίηση -έτσι υπολογίζεται ο ζύθος, μεταποίηση δημητριακών σε ποτό-. Ο νέος νόμος αν εφαρμοστεί, προβλέπει ζυθοβραστήρια με ελάχιστη χωρητικότητα τα 1000 lt. Οι περισσότερες παραγωγικές μονάδες -περίπου το 70%- έχουν πολύ μικρότερες δυνατότητες. Ίσως μια έρευνα και καταγραφή να βοηθούσε σε πιο ρεαλιστικό όριο, πχ 300 lt. Όλα τα παραπάνω και αν συνυπολογιστεί η εργασία ενός και μόνο ανθρώπου αποκλειστικά για την γραφειοκρατία και εφόσον ένας είναι αρκετός, αυξάνουν δραματικά τις δαπάνες ενός ζυθοποιείου. Συνεπώς και την τιμή του προϊόντος.
Για άλλη μια φορά η αγαπημένη μας χώρα οδηγεί επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Ελληνικές επιχειρήσεις θα δίνουν φόρους σε τρίτες χώρες, θα απολύσουν Έλληνες εργαζόμενους για να προσλάβουν νέους από τη χώρα μετεγκατάστασης και θα αυξηθεί η ανεργία στη χώρα μας. Σκεφτείτε όμως ότι μια μπύρα που τώρα φτιάχνεται στην Ελλάδα, πόσους ελέγχους και μετρήσεις θα έχει υποστεί σε σχέση με όσες εισάγονται ή αν θα παραγόταν στο εξωτερικό και απλά εισαγόταν. Που διάθεση για επεκτάσεις και επενδύσεις. Τι θα γίνει αν περάσει όμως ο νόμος έτσι όπως είναι το προσχέδιο; Θα μειωθεί η παραγωγικότητα και το επιχειρείν και θα αναζητούμε νέα κεφάλαια από το εξωτερικό, τα οποία δεν θα έρχονται να επενδυθούν στη χώρα καθώς θα είναι ενήμερα για τη συμπεριφορά στους συμπατριώτες. Αν πάλι εκείνα έρθουν με άλλες προϋποθέσεις και ελαφρύνσεις, τότε ίσως να μιλάμε για ένα οργανωμένο έγκλημα κατά του Έλληνα επιχειρηματία -όχι μόνο στο ζύθο- αλλά και του ελληνικού κράτους. Μιλάμε ότι το ελληνικό κράτος θα αφανίσει τις ελληνικές ζυθοποιίες γιατί είναι αδύναμο να ελέγξει περισσότερες των 45 που υπάρχουν σήμερα και προβλέπεται να αυξηθούν σύντομα.
Δεν γνωρίζω ποιοι θα είναι και αν θα είναι καλύτεροι επόμενοι για να προλάβω τα ερωτήματα όσων διάβασαν τα κατηγορώ στη σημερινή ηγεσία της χώρας. Το μόνο που ελπίζω και εύχομαι όποιοι διαδεχθούν το παρόν σχήμα, να ωθήσουν την ελληνική οικονομία εκεί που εμείς επιθυμούμε. Με λιγότερη φορολογία, ελάχιστη παρέμβαση του κράτους στις επιχειρήσεις και μηδενική γραφειοκρατία, ανάπτυξη του εμπορίου, υποστήριξη της υγιούς ανταγωνιστικότητας και μείωση της ανεργίας με νέες επιχειρήσεις και όχι ιδεολογικές προσλήψεις. Η μπύρα ενώνει και με αυτή μπορούμε να κάνουμε μια εποικοδομητική κουβέντα. Προλαβαίνουμε ακόμα να σώσουμε το πλοίο. Δεν έχει προσκρούσει ακόμα στο παγόβουνο. Αν γίνει μια διαβούλευση επί του νομοσχεδίου παρουσία των άμεσα ενδιαφερόμενων και εμπλεκόμενων αποφεύγεται το μοιραίο και το ταξίδι συνεχίζεται. Το project Ελληνική Ζυθοποιία δεν βουλιάζει.
