Σε όλα τα μήκη και πλάτη του οινικού κόσμου, οι γνώστες και γευσιγνώστες που θα δοκιμάσουν ένα κρασί, αναζητούν πληροφορίες πέρα από τις αναγραφόμενες σε μία ετικέτα εμφιαλωμένου οίνου. Αυτές οι πληροφορίες συνήθως χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, στα τεχνικά πληροφοριακά στοιχεία του κρασιού (ποικιλιακή σύνθεση, ποσοστό abv, pH, residual sugar, τύπος εδάφους, προσανατολισμός αμπελώνα, στυλ οινοποίησης κ.α) και στην ιστορία του οινοποιείου, του οινοποιού και του τόπου που παράχθηκε το κρασί. Ο κοινός παρονομαστής αυτών των δύο, ακούει στο γαλλικό όρο “Terroir” (τερουά).
Ο όρος terroir, στην οινική διάλεκτο, σημαίνει το σύνολο των συνθηκών που επηρεάζουν και παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του φυτού μας (πρέμνο-αμπέλι), το οποίο με την σειρά του θα δημιουργήσει το πολυπόθητο σταφύλι που στη συνέχεια προορίζεται να γίνει οίνος, να ευφραίνει την καρδίαν μας. Μερικές από αυτές τις συνθήκες αφορούν την τοποθεσία του αμπελώνα και τα συμπαρομαρτούντα του, δηλαδή την σύσταση του εδάφους, τον προσανατολισμό και υψόμετρο, τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν και τις καλλιεργητικές δυνατότητες μεταξύ άλλων.
Με πρωτεργάτες τους Γάλλους λοιπόν, ξεκινά η κατηγοριοποίηση οινοπαραγωγικών περιοχών και η κατηγοριοποίηση οίνων. Με αυτό τον τρόπο, προσδοκούσαν να κατοχυρώσουν τη μοναδικότητα της περιοχής αλλά και των κρασιών που παράγει, έτσι ώστε να δημιουργήσουν οινική ταυτότητα και να ανεβάσουν την υπεραξία του οίνου τους. Και τα κατάφεραν μια χαρά!
Στην Κρήτη, τα πρώτα βήματα επίσημης οριοθέτησης των Αμπελουργικών Ζωνών και σήμανσης Οίνων Π.Ο.Π. (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης), γίνονται το 1971, σημαίνοντας τους πρώτους οίνους Π.Ο.Π. για το νησί. Ας πραγματοποιήσουμε ένα κοινό νοητό ταξίδι στην Κρήτη για να γνωρίσουμε αναλυτικά τις συγκεκριμένες περιοχές και τα χαρακτηριστικά τους.
Αμπελουργική–Οινοπαραγωγική Ζώνη Π.Ο.Π. «Αρχάνες»
Οι αμπελώνες ξεκινούν από το νοτιότερο άκρο της πόλης του Ηρακλείου, με προσανατολισμό Νοτιοανατολικά, ενώ το υψόμετρο τους ορίζεται από 300 έως 450 μέτρα. Το έντονο ανάγλυφο του εδάφους και η παρουσία ανθρακικού ασβεστίου χαρακτηρίζουν την εδαφολογική σύσταση της περιοχής, ενώ η γειτνίαση των αμπελώνων με δασικές εκτάσεις, ποταμούς και με την θαλασσινή αύρα, συνθέτουν την μοναδικότητα της περιοχής. Το κλίμα χαρακτηρίζεται μεσογειακό, με στοιχεία μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στους 16,5°C και μέσης ετήσιας βροχόπτωσης στα 600 mm.
Η οριοθέτηση της ζώνης ξεκινά από το 1971 αποκλειστικά για τους ερυθρούς ξηρούς οίνους Π.Ο.Π.
Αμπελουργική–Οινοπαραγωγική Ζώνη Π.Ο.Π. «Πεζά»
Η ζώνη βρίσκεται ανατολικότερα από τους δύο γειτονικούς αμπελώνες των Π.Ο.Π. Αρχάνες και Π.Ο.Π. Δαφνές, με τους αμπελώνες να απλώνονται κυρίως περιμετρικά από την πεδιάδα των Πεζών, ενώ το υψόμετρο τους ορίζεται από 300 έως 800 μέτρα. Βαθιά ασβεστούχα εδάφη χαρακτηρίζουν την εδαφολογική σύσταση της περιοχής, ενώ οι ορεινοί όγκοι που υπάρχουν στο κέντρο του νησιού προστατεύουν τους αμπελώνες της ζώνης από τους θερμούς νότιους ανέμους και παράλληλα οι δροσεροί βόρειοι άνεμοι, (απουσία ορεινών όγκων στη βόρεια πλευρά), συνθέτουν τη μοναδικότητα της περιοχής. Το κλίμα χαρακτηρίζεται μεσογειακό, με στοιχεία μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στους 17°C και μέσης ετήσιας βροχόπτωσης στα 650 mm.
Η οριοθέτηση της ζώνης ξεκινά το 1971 για τους ερυθρούς ξηρούς οίνους Π.Ο.Π., ενώ το 1982 προστίθενται και οι λευκοί ξηροί.
Αμπελουργική–Οινοπαραγωγική Ζώνη Π.Ο.Π. «Δαφνές»
Η ζώνη βρίσκεται δυτικότερα από τους δύο γειτονικούς αμπελώνες των Π.Ο.Π. Αρχάνες και Π.Ο.Π. Πεζά, με τους αμπελώνες να εκτείνονται κυρίως σε μεγάλες επικλινείς πλαγιές, ενώ το υψόμετρο τους ορίζεται από 200 έως 600 μέτρα. Αμμοπηλώδη – πηλώδη έως αργιλοπηλώδη εδάφη, με καλή αποθήκευση θρεπτικών συστατικών. Άλλα γνωρίσματά τους είναι η καλή στράγγιση, ο αλκαλικός χαρακτήρας τους, με το κάλιο να εμφανίζεται γενικά σε υψηλά επίπεδα. Το κλίμα χαρακτηρίζεται μεσογειακό, με ενδείξεις θαλασσινής βορινής αύρας, με στοιχεία μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στους 17°C και μέσης ετήσιας βροχόπτωσης έως και στα 800 mm.
Η οριοθέτηση της ζώνης ξεκινά το 1971 για τους ερυθρούς ξηρούς και γλυκείς οίνους Π.Ο.Π., ενώ η τελευταία τροποποίηση του Τεχνικού Φακέλου γίνεται το 2017.
Αμπελουργική–Οινοπαραγωγική Ζώνη Π.Ο.Π. «Χάνδακας – Candia»
Η ζώνη περιλαμβάνει σχεδόν ολόκληρο τον Νομό Ηρακλείου, με τους αμπελώνες να εκτείνονται κυρίως σε μεγάλες πλαγιές, ενώ το υψόμετρο τους ορίζεται έως και τα 700 μέτρα. Οι ορεινοί όγκοι που υπάρχουν στο κέντρο της ζώνης προστατεύουν τους αμπελώνες της περιοχής από τους θερμούς νότιους ανέμους, ενώ οι δροσεροί βόρειοι άνεμοι (απουσία ορεινών όγκων στη βόρεια πλευρά), βοηθούν ώστε η θερμοκρασία κατά την διάρκεια του καλοκαιριού να διατηρείται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Το κλίμα χαρακτηρίζεται μεσογειακό, με στοιχεία μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στους 18°C και μέσης ετήσιας βροχόπτωσης έως και στα 440 mm.
Η οριοθέτηση της ζώνης ξεκινά το 2011 για τους ερυθρούς οίνους και τους λευκούς ξηρούς, ενώ την ίδια χρονιά κατατίθεται ξεχωριστός φάκελος για τους λευκούς γλυκείς οίνους Π.Ο.Π. της περιοχής, με την ονομασία (Π.Ο.Π. Malvasia Χάνδακας – Candia).
Αμπελουργική–Οινοπαραγωγική Ζώνη Π.Ο.Π. «Σητεία»
Η ζώνη βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του Λασιθίου, με τους αμπελώνες να εκτείνονται κυρίως στις πλαγιές της βορειοανατολικής ακτής της Κρήτης έως τη Σητεία και το οροπέδιο της Ζήρου με τους γύρω ορεινούς όγκους στο κεντρικό και νότιο τμήμα του ανατολικού άκρου της Κρήτης. Το υψόμετρο τους ορίζεται από 300 έως 750 μέτρα. Παρατηρούμε σχιστολιθικά εδάφη στις ορεινές περιοχές και αργιλοαμμώδη εδάφη στα οροπέδια, με καλή αποθήκευση θρεπτικών συστατικών. Το κλίμα χαρακτηρίζεται μεσογειακό, με ενδείξεις θαλασσινής βορινής αύρας, με στοιχεία μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στους 25,5°C και μέσης ετήσιας βροχόπτωσης έως και στα 600 mm.
Η οριοθέτηση της ζώνης ξεκινά το 1971 για τους ερυθρούς οίνους, το 1998 προστίθενται και οι λευκοί οίνοι, ενώ το 2011 γίνεται νέα τροποποίηση του Τεχνικού Φακέλου για τους λευκούς γλυκείς οίνους Π.Ο.Π. της περιοχής, με νέα ονομασία (Π.Ο.Π. Malvasia Σητείας) και ποικιλιακή σύνθεση.
Ολοκληρώνοντας το «ταξίδι» μας στις αμπελουργικές ζώνες Π.Ο.Π. της Κρήτης, αξίζει να αναφερθεί πως υπάρχουν εξίσου αξιόλογα και μοναδικά αποτελέσματα ποιοτικών Κρητικών οίνων με την κατηγοριοποίηση οίνων Π.Γ.Ε. (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης), στην περιοχή του Ρεθύμνου, των Χανίων αλλά και της ευρύτερης κρητικής ενδοχώρας.
Το πλέον σημαντικότερο όμως, σε κατηγοριοποιήσεις είτε Π.Ο.Π. είτε Π.Γ.Ε. είναι κυρίως η νόμιμη κατοχύρωση της μοναδικής ταυτότητας του κρητικού οίνου και των οινοποιήσιμων ποικιλιών του. Κατάσταση μείζονος σημασίας για την οινική Κρήτη, η οποία χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, ενώ συγχρόνως απαιτεί γρήγορες και στοχευμένες ενέργειες, για την κατοχύρωση της Κρητικής Οινικής Ταυτότητας.
Το ανάγλυφο της Κρήτης είναι τόσο πολύπλευρο και πολυποίκιλο, από την Ανατολή μέχρι τη Δύση και από το Βορρά μέχρι το Νότο της, που στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε μερικώς την φράση: Κρήτη, ευλογημένος τόπος!
Κοπιάστε!
Πρώτη δημοσίευση: Beer & Bar Magazine, Τεύχος 10 (αγοράστε το τεύχος)
